روشهاى تشخیص ترکیبهاى وصفى و اضافى
١- کسره ی بین دو کلمه را برداشته و به جای آن ویرگول و در پایان ترکیب "است" می گذاریم که تبدیل به جمله می شود حالا اگر جمله مفهوم داشت ترکیب وصفی هست در غیر این صورت اضافی می باشد.
مانند:
درخت بزرگ: این درخت ، بزرگ است. چون جمله با مفهوم است ، بنابراین ترکیب "درخت بزرگ" ترکیب وصفی هست.
نظر طبیب: این نظر، طبیب است. چون جمله نامفهوم است، بنابراین ترکیب"نظر طبیب"ترکیبی اضافی است.
2⃣ دومین روش تشخیص
در موصوف و صفت معمولا می توانیم بعد از صفت،"تر و یا ترین" اضافه می کنیم اما در مضاف و مضاف الیه ،نمی توانیم به دنبال مضاف الیه "تر یا ترین"اضافه کنیم.
مانند:
قلب پاک قلب پاک تر
کلاس درس کلاس درس تر❌
چون به درس،"تر" اضافه نمی شود ، پس ترکیب اضافی هست.
3⃣ سومین روش
در موصوف و صفت معمولا بعد از موصوف می توانیم "ی و یا ای" اضافه کنیم.مانند:
گل زیبا= گلی زیبا
اما بین مضاف و مضاف الیه نمی توانیم "ی و ای" اضافه کنیم.
بازار شهر=بازاری شهر❌ چون معنی نمی دهد پس ترکیب اضافی هست.
4⃣ چهارمین روش
بین موصوف و صفت معمولا می توانیم از واژه های "بسیار و یا خیلی " استفاده کنیم اما در مضاف و مضاف الیه نمی توانیم.
مانند:
پسر توانا=پسر بسیار توانا⬅️ترکیب وصفی
مادر امیر=مادر بسیار امیر❌ ترکیب اضافی
5⃣ پنجمین روش
در ترکیب وصفی ، صفت هیچ وقت جمع بسته نمی شود و همیشه مفرد است.
گل زیبا=گل زیباها❌
در مضاف و مضاف الیه،معمولا مضاف الیه و یا هر دو کلمه جمع بسته می شوند.
در باغ=درهای باغ
در باغ=در باغ ها
6⃣ ششمین روش
اگر جای دو کلمه را عوض کنیم و در انتهای آنها"دارد"بگذاریم و جمله ی معناداری ساخته شود،آن ترکیب اضافی است و اگر معنا ندهد، ترکیب وصفی است.
آب گوارا= گوارا، آب دارد.❌ ترکیب وصفی
پدر او=او، پدر دارد. چون معنی دارد، پس ترکیب اضافی است.
نکته مهم✅
گاهی در مضاف و مضاف الیه هم،نمی توانیم مضاف الیه را جمع ببندیم. مانند:
عید نوروز⬅️ نوروزها❌
شهر شیراز⬅️ شیرازها❌
نکته مهم✅
اگر در ترکیبی واژه ی دوم جمع باشد، این ترکیب، دیگر موصوف و صفت نیست.مانند:
باغچه اطفال
خانواده ی شهدا
خانه ی دیگران
نکته مهم✅
برای تشخیص دقیق موصوف و صفت از مضاف و مضاف الیه، بهتر است از چندین روش استفاده کنیم تا تشخیص دقیق تر باشد.
نکته مهم✅
گاهی اوقات چند ترکیب با همدیگر و پشت سر هم می آیند. مانند:
شهر زیبای شیراز
شهر زیبا=ترکیب وصفی
شهرشیراز=ترکیب اضافی و
برگ درختان سبز
برگ درختان = ترکیب اضافی
برگ سبز= ترکیب وصفی
درختان سبز= ترکیب وصفی
نکته مهم✅
بعضی مواقع در ترکیب اضافی به جای مضاف الیه(اسم دوم) ضمیر پیوسته می آید. مانند:
مادرم⬅️ مادر من=ترکیب اضافی
کتابش⬅️ کتاب او= ترکیب اضافى